Dla większości czworonogów okres wakacji to czas prawdziwej psiej szczęśliwości - beztroskich zabaw z patykiem i piłką, kąpieli wodnych bez ograniczeń, kopania dołków w piasku na plaży. Pamiętajmy jednak, że podczas wyjazdów, obok dobrej zabawy, mogą zdarzyć się sytuacje, w których zdrowie a nawet życie naszego pupila będą zagrożone. Bądźmy zatem czujni. Jeśli zauważymy niepokojące objawy u swojego zwierzaka, nie lekceważmy ich.
Zanim jednak nasz czworonóg trafi pod opiekę lekarza weterynarii, postarajmy się w sposób właściwy udzielić mu pierwszej pomocy. To rzecz niezwykle ważna. Często wykonanie prostych czynności pozwala uchronić zwierzę przed znalezieniem się w stanie krytycznym. Wstępnie stabilizując zwierzaka uzyskujemy czas niezbędny na przewiezienie go do lecznicy, w której otrzyma fachową pomoc.
Stan nagły zwierzęcia często wywołuje panikę u właściciela, wynikającą z braku wiedzy na temat postępowania w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia. Mając to na uwadze, postanowiłam krótko opisać najczęstsze „wakacyjne stany nagłe”, z którymi każdy z nas jako właściciel może się spotkać, to jak je rozpoznać, a przede wszystkim jak udzielić pierwszej pomocy na wypadek ich wystąpienia.
Udar cieplny to stan, w którym temperatura ciała zwierzęcia przekracza 40,5 st C. Zawsze związany jest z przebywaniem zwierzęcia w otoczeniu o wysokiej temperaturze. Rozwija się w sytuacji, gdy ilość pochłanianego przez organizm ciepła jest większa niż ilość ciepła oddawanego do otoczenia. Pamiętajmy, że psy nie posiadają gruczołów potowych - pozbywają się ciepła ziejąc, poprzez kontakt ciała z chłodniejsza powierzchnią i ograniczając aktywność.
Na udar cieplny najbardziej narażeni są pacjenci, u których mechanizm ochładzania ciała nie funkcjonuje w pełni prawidłowo. Są to zwierzęta z chorobami układu oddechowego np. zapadalnością tchawicy (często u Yorkshire Terrier), chorobami serca, otyli, w podeszłym wieku. Do ras predysponowanych do wystąpienia udaru ze względu na specyficzną budowę układu oddechowego (wąskie nozdrza, zbyt długie podniebienie miękkie, krótkie drogi oddechowe o wąskim świetle) zaliczamy psy brachycefaliczne, m.in. buldogi, mopsy, pekińczyki, shih-tzu, boksery.
intensywne zianie, nadmierne ślinienie, osłabienie, drżenia mięśni, wymioty, biegunka, zaburzenia koordynacji ruchów podczas poruszania się, upadek, drgawki, utrata przytomności.
ochładzanie zwierzęcia poprzez przeniesienie go do chłodnego pomieszczenia,
nakrycie namoczonymi obficie w chłodnej wodzie ręcznikami
można obłożyć zwierzę okładami Cold pack zawiniętymi dobrze w ręcznik
zapewnienie dostępu do chłodnej wody bez ograniczeń
nawilżaniebłon śluzowych chłodną wodą
NIE należy okładać zwierzęcia bezpośrednio lodem, umieszczać w wannie z lodowatą wodą, stosować innych środków schładzających przegrzane zwierzę w sposób gwałtowny – może dojść do groźnych zaburzeń w układzie krzepnięcia, prowadzących do śmierci zwierzęcia!
Pomiary temperatury- po obniżeniu do ok. 38 st C. należy przerwać ochładzanie
Niezwłocznie należy zgłosić się do lekarza weterynarii. Stan hipertermii wiąże się z utratą płynów oraz elektrolitów – należy uzupełniać je poprzez podawanie odpowiednich płynów w postaci kroplówek
Jeśli doszło do zatrzymania akcji serca – rozpocznij reanimację ( o tym w dalszej części artykułu)
Pamiętajmy aby w upalne dni zapewnić swoim zwierzakom zacienione miejsce, stały dostęp do czystej chłodnej wody do picia, regularnie schładzać ich sierść wodą przykładając np. mokry ręcznik. Podczas upałów nigdy nie zostawiajmy zwierząt w samochodzie, nawet z otwartym oknem – zawsze grozi to wystąpieniem udaru cieplnego!
To krótka, przejściowa utrata świadomości najczęściej związana z osłabieniem przepływu krwi przez mózg. Przyczyną omdleń mogą być choroby serca, niedociśnienie, hipoglikemia, zaburzenia jonowe, niedotlenienie, gwałtowny kaszel, zapaść tchawicy u małych ras np. Yorkshire terrier.
W okresie wakacyjnym do omdleń dochodzi najczęściej podczas dużych upałów, kiedy to psi organizm chcąc pozbyć się nadmiaru ciepła, oddycha szybko i płytko, co powoduje zmniejszenie ilości dostarczanego do tkanek tlenu. Niedotlenienie mózgu skutkuje omdleniem. Omdlenia najczęściej zdarzają się u ras brachycefalicznych ze względu na wspomnianą powyżej specyfikę budowy układu oddechowego.
pojawia się nagłe osłabienie, niezborność podczas poruszania się, upadek, krótki okres utraty przytomności, zwierzę może być początkowo rozluźnione, następnie pojawić się mogą drżenia mięśniowe, może wystąpić bezwiedne oddanie moczu i kału
omdlenie trwa zazwyczaj krótko a zatem nie zawsze udaje nam się interweniować
należy udrożnić drogi oddechowe zwierzęcia poprzez delikatne wyciągnięcie szyi i wysunięcie języka
jeżeli omdlenie ma miejsce w upalny dzień, należy zapewnić zwierzęciu chłodne miejsce, schładzać je np. poprzez owinięcie mokrym chłodnym ręcznikiem, zapewnić stały dostęp do świeżej wody do picia
zawsze należy zgłosić się do lekarza weterynarii w celu znalezienia przyczyny omdleń zwłaszcza nawracających, mogą być one związane z poważną chorobą serca!
Zranienia, a więc urazy mechaniczne skóry, a czasem także tkanek położonych głębiej zdarzają się często. Nawet bardzo powierzchowne przecięcie skóry może spowodować obfite krwawienie, wywołując przerażenie u właściciela. Najczęściej zranieniom ulegają opuszki palcowe. W przypadku otarć czy niewielkiego przecięcia skóry interwencja lekarza weterynarii zazwyczaj nie jest konieczna. Jeśli natomiast rana jest rozległa powinna zostać fachowo zaopatrzona, nierzadko wymaga szycia chirurgicznego, podania antybiotyku i leków przeciwbólowych.
Krwawienie, bolesność okolicy rany, często kulawizna z unoszeniem kończyny przy zranionych opuszkach palców, wylizywanie ran
W przypadku ran świeżych, intensywnie krwawiących należy w pierwszej kolejności ucisnąć krwawiące miejsce przykładając jałową gazę
Kiedy krwawienie ustąpi należy przystąpić do dezynfekcji rany – najlepiej użyć do tego roztworu Rivanolu bądź Octeniseptu, którymi polewamy ranę/ spryskujemy, bądź przykładamy nasączony tymi preparatami gazik. Unikajmy wody utlenionej ze względu na właściwości piekące oraz „rozpychające” tkanki podczas uwalniania pęcherzyków gazu- brzegi rany oddalają się wówczas od siebie
Jeśli rana zanieczyszczona jest cząstkami brudu- piaskiem/ziemią przed dezynfekcją powinno się przepłukać ją jałową solą fizjologiczną
Jeśli w miejscu, w którym doszło do zranienia znajduje się duża ilość sierści, można okolicę rany podgolić przy użyciu maszynki do strzyżenia, bądź też wystrzyc włosy nożyczkami. Należy wykonać to bardzo ostrożnie, tak aby nie uszkodzić skóry. Rana lepiej będzie się goić gdy sierść nie będzie drażni
regenerujących się tkanek.
Na ranę na kończynie można założyć opatrunek ochronny- przykładamy na ranę jałowy gazik (można nasączyć Octeniseptem/Rivanolem), owijamy od dołu bandażem, bandaż natomiast oklejamy w części górnej plastrem, aby nie zsunął się podczas poruszania się zwierzęcia
W przypadku ran o rozległej powierzchni, po wstępnym zabezpieczeniu jałowymi gazikami, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza weterynarii. Duża rana = duże wrota infekcji bakteryjnej, wymaga podania antybiotyków. Rany cięte niezabrudzone wymagają szycia chirurgicznego.
Podtopienie to stan, w którym dochodzi do nagłego niedotlenienia organizmu wskutek „zalania” dróg oddechowych wodą. Woda zalegająca w płucach upośledza wymianę gazową w pęcherzykach płucnych, wywołując niedotlenienie mózgu, a w konsekwencji utratę przytomności. Podtopienie może prowadzić do zgonu zwierzęcia, jeżeli nie udzielimy mu pierwszej pomocy w krótkim czasie.
Psy zazwyczaj kochają wodę, są doskonałymi pływakami, chętnie korzystają ze zbiorników wodnych po to by schłodzić organizm w upalne dni. Zwierzęta zazwyczaj instynktownie kontrolują swoje „pływackie możliwości” a podtopienie jest skutkiem wpłynięcia pod silny prąd czy wartki nurt rzeki, zalania falą morską lub zaplątania się w wodorostach. Niekiedy dojść może do bezwiednego skurczu mięśni, zwłaszcza gdy rozgrzane upałem zwierzę wskakuje do zimnej wody. W tej sytuacji może rozwinąć się szok termiczny.
Topiące się zwierzę należy jak najszybciej wyciągnąć z wody. Liczy się każda minuta!
Tuż po wyciągnięciu z wody niezwłocznie podnosimy zwierzę za kończyny tylne z głową skierowaną w dół, tak aby jak najwięcej wody wydostało się z dróg oddechowych zwierzęcia. W przypadku małych psów czynność jest prosta do wykonania, u dużych ras można podnieść do góry jedynie tylne kończyny
Kładziemy psa na boku, oceniamy czy zwierzę oddycha i czy jest przytomne
Jeżeli jest przytomne, oddycha, osuszamy je, nakrywamy kocem/ręcznikiem, zabezpieczając przed wychłodzeniem. Warto pokazać zwierzę lekarzowi weterynarii.
Jeżeli zwierzę jest nieprzytomne należy udrożnić drogi oddechowe poprzez wyciągnięcie szyi i wyciągnięcia języka, wydobycie ewentualnych ciał obcych np. wodorostów. Następnie sprawdzamy oddech (poprzez obserwację unoszącej się klatki piersiowej) oraz układ krążenia - tętno (przykładając 2 palce na tętnicy udowej w pachwinie) i uderzenia serca (przykładając dłoń do klatki piersiowej po lewej stronie za łokciem)
Jeśli wyczuwamy tętno i uderzenia serca, a brak jest oddechu – natychmiast rozpoczynamy sztuczne oddychanie. Obejmujemy ustami nos psa (jeśli pies jest mały to również pyszczek), zamykamy szczelnie pyszczek i wdmuchujemy powietrze, obserwując jednocześnie czy klatka piersiowa unosi się. Wykonujemy ok. 15-20 wdechów/minutę. Raz na 30 – 60 sekund sprawdzamy czy nie pojawił się spontaniczny oddech. Sztuczne oddychanie prowadzimy do momentu powrotu oddechu własnego zwierzęcia.
W sytuacji gdy zwierzę nie oddycha, nie wyczuwamy tętna ani uderzeń serca – niezwłocznie rozpoczynamy reanimację (wytyczne poniżej)
Użądlenie/ukąszenie jest stanem zagrażającym życiu w sytuacji, gdy zwierzę jest uczulone na jad owada, bądź też zostanie użądlone w okolicy nozdrzy/jamy ustnej/gardła/ tchawicy/krtani. Wskutek ukąszenia dochodzi do powstania silnego obrzęku, który zamyka światło dróg oddechowych i może doprowadzić do uduszenia się zwierzęcia. Ukąszenie, które nie powoduje ogólnoustrojowej reakcji anafilaktycznej i dotyczy innych partii ciała zazwyczaj nie jest groźne, powoduje natomiast duży dyskomfort u zwierzęcia.
W miejscu pokąsania pojawia się lokalny obrzęk tkanek, zaczerwienienie, silny świąd, duża bolesność tej okolicy przejawiająca się m.in. intensywnym lizaniem, wygryzaniem miejsca, wydrapywaniem. Zwierzę jest niespokojne.
W przypadku obrzęku dróg oddechowych pojawia się duszność, a więc –przyspieszony, płytki oddech, oddech otwartym pyszczkiem, słyszalny świst wynikający ze zwężenia dróg oddechowych, wyciągnięcie szyi do przodu, sine błony śluzowe jamy ustnej, niepokój zwierzęcia.
W przypadku wystąpienia ogólnoustrojowej reakcji anafilaktycznej obserwujemy dodatkowo objawy wstrząsu: dezorientacja, osłabienie, zmniejszona reakcja na bodźce zewnętrzne, płytki oddech, blade/sine błony śluzowe (sprawdzamy dziąsła, język, śluzówki oczu), obniżona temperatura ciała
Nieleczony wstrząs anafilaktyczny prowadzi do utraty przytomności i śmierci zwierzęcia
W przypadku użądlenia, można podjąć próbę usunięcia żądła pensetą, igłą lub paznokciem po to by zahamować wnikanie jadu wgłąb tkanek. Nie należy uciskać żądła podczas wyciągania, gdyż posiada ono zbiorniczek jadu opróżniający się przy nacisku. Nie zawsze udaje się wyciągnąć cały aparat żądłowy w całości
Należy przyłożyć zimny okład w celu zmniejszenia bólu i obrzęku
Można posmarować miejsce ukąszenia środkiem łagodzącym ból, obrzęk i świąd np. Fenistil żel
Po ukąszeniu zwierzę powinno zostać zbadane przez lekarza weterynarii
Zwierzę z objawami wstrząsu anafilaktycznego należy NATYCHMIAST zawieźć do lecznicy weterynaryjnej, w celu podania leków przeciwwstrząsowych!
Zatrzymanie akcji serca to stan prowadzący do śmierci zwierzęcia w krótkim czasie, jeśli czynności reanimacyjne nie zostaną podjęte natychmiastowo. Już w ciągu kilku minut od ustania czynności serca i braku przepływu krwi przez najważniejsze narządy, dochodzi do nieodwracalnych uszkodzeń mózgu wskutek niedotlenienia. Na dowiezienie zwierzęcia do najbliższej lecznicy potrzebujemy co najmniej kilkunastu minut. Jeśli więc sami nie podejmiemy reanimacji, na pomoc lekarza weterynarii może być już za późno. Nie traćmy zatem głowy, oceńmy stan czworonoga i natychmiast podejmijmy czynności prowadzące do przywrócenia krążenia oraz oddechu.
Do najczęstszych przyczyn zatrzymania krążenia należą choroby serca, choroby układu oddechowego, schorzenia metaboliczne, w trakcie intensywnych upałów -odwodnienie i zaburzenia równowagi elektrolitowej.
Brak reakcji na bodźce zewnętrzne np. głos, utrata przytomności, brak oddechu, niewyczuwalne tętno, niewyczuwalne bicie serca, sine błony śluzowe (jamy ustnej , spojówki oczu), rozszerzone źrenice, niska temperatura ciała.
Oddech sprawdzamy obserwując unoszenie się i opadanie klatki piersiowej, przykładając ucho do nozdrzy i pyska lub czując strumień wydychanego powietrza na policzku
Tętno sprawdzamy poprzez przyłożenie palca środkowego i wskazującego do dużej tętnicy np. po wewnętrznej stronie uda w pachwinie lub po wewnętrznej stronie nadgarstka
Bicie serca sprawdzamy poprzez przyłożenie dłoni lub ucha do klatki piersiowej po lewej stronie za łokciem
ZWIERZĘ NIEPRZYTOMNE + BRAK ODDECHU + BRAK UDERZEŃ SERCA + BRAK TĘTNA -> NATYCHMIASOWE ROZPOCZĘCIE REANIMACJI !!!
Kładziemy zwierzę na boku
Udrażniamy drogi oddechowe poprzez wyciągnięcie szyi do przodu i wysunięcie języka z jamy ustnej
Wykonujemy 2 długie wdechy –> szczelnie obejmujemy ustami nos zwierzęcia, dłońmi nakrywamy pysk aby wtłaczane przez nos powietrze nie uciekało przez paszczę
Przystępujemy do masażu serca – u mniejszych zwierząt klatkę piersiową uciskamy dłonią nad mostkiem tuż za łokciem, u dużych – obie dłonie splatamy i uciskamy klatkę na wyprostowanych łokciach w najszerszym miejscu klatki piersiowej zwierzęcia
Uciski wykonujemy na głębokość do ok. 1/3 do 1/2 klatki piersiowej
W przypadku kiedy reanimację prowadzi 1 osoba: po wykonaniu 15 uciśnięć klatki wykonujemy 2 oddechy ( stos. 15:2); klatkę uciskamy z szybkością 80-100/min.
Jeśli reanimacja prowadzona jest przez 2 osoby – pierwsza osoba uciska klatkę z częstością 100-120/ min., druga- wykonuje 1 oddech co 3-5 uciśnięć klatki piersiowej
Raz na 1-2 minuty sprawdzamy czy nie powrócił spontaniczny oddech i tętno
Czynności reanimacyjne prowadzimy do momentu powrotu krążenia i oddechu
Jeśli uda nam się przywrócić te funkcje, zawieźmy niezwłocznie zwierzę do lecznicy, będzie wymagać opieki szpitalnej- ciągłego monitorowania, podania leków, płyno- oraz , tlenoterapii.
Na zakończenie wszystkim zwierzakom i właścicielom życzę udanych wakacji! Oby treść tego artykułu nigdy nie musiała się przydać :)
<< wstecz
