Dermatofitoza jest powierzchownym, grzybiczym zakażeniem tkanek zawierających keratynę, a więc warstwy rogowej naskórka, włosów i pazurów. Choroba ta u zwierząt z prawidłową odpornością jest chorobą samoograniczającą się tzn. zmiany mogą ulec samowyleczeniu w ciągu kilku do kilkunastu miesięcy. Jednak zwierzęta mogą pozostać źródłem zakażenia przez kilka kolejnych tygodni oraz mogą zanieszczyścić środowisko na długi czas. Dlatego też wszystkie przypadki powinny być leczone aby ograniczyć zarażanie innych zwierząt oraz ludzi.
U zwierząt towarzyszących głównymi patogenami powodującymi dermatofitozy są Microsporum spp. oraz Trichophyton spp.
Dermatofitoza najczęściej występuje u kociąt, szczeniąt oraz u zwierząt o zmniejeszonej odporności. Predysponowane są koty o dłuższej sierści np. persy a wśród psów yokshire terriery oraz jack russel terriery. Zakażenia Microsporum canis w zdecydowanej wiekszości występują u kotów a w mniejszym stopniu u psów. Przypadki zakażenia M.canis u psów najczęściej związane są z kontaktem z chorym kotem. Inaczej sytuacja wygląda z Trichophyton metagrophytes. Ten gatunek częściej obserwujemy u psów, a głównym źródłem zakażenia są myszy, inne gryzonie oraz bydło u którego stwierdza się Trichophyton verrucosum.
Do zainfekowania dochodzi na skutek bezpośedniego kontaktu z materiałem zakażonym takim jak włosy, naskórek, strupy oraz zarodniki znajdujące się na zwierzętach, a także w środowisku (posłania, klatki) na szczotkach i grzebieniach używanych do ich pielęgnacji. Zarodniki roznosze przez chore zwierzęta mogą przetrwać w środowisku nawet do 18 miesięcy. Okres inkubacji waha się od 1-3 tygodni.
Czynnikami predysponującymi do wystąpienia choroby są :
młody oraz podeszły wiek (związane z niecałkowicie rozwiniętą odpornością oraz z jej stopniowym spadkiem związanym ze starzeniem się organizmu)
urazy mechaniczne skóry (otacia naskórka, mikrourazy)
warunki środowiskowe tj. wysoka wilgotnosć, temperatura, nadmierne zagęszczenie, niewłaściwe warunki zoohigieniczne
immunosupresja związana ze stresem (ciąża, lakacja, zmianą środowiska), niedoborami żywieniowymi, wyniszczeniem oraz przyjmowaniem leków np. glikokortykosteroidów
obecność innych chorób ogólnoustojowych np. zespołu Cushinga, alergii
Choroba objawia się bardzo różnorodnie. Może imitować inne problemy dermatologiczne takie jak nużycę, dysplazje mieszków włosowych czy zapalenia mieszków włosowych. Klasyczne objawy kliniczne obejmują wieloogniskowe, plackowate wyłysienia, łuszczenie się naskórka zwłaszcza w części twarzowej, na głowie i kończynach. Z innych objawów możemy wymienić zapalenie mieszków włoswych, obecność przetok (zwłaszcza przy zakażeniach dotyczących skóry i tkanki podskórnej) ziarniniaków oraz kerionów. Czasem mogą występować zmiany w postaci krost, strupów, które mogą naśladować alergie, prosówkowe zapalenie skóry czy pęcherzycę liściastą. Świąd w przebiegu dermatofitozy jest zróżnicowany, od braku do umiarkowanego. U kotów może występować bezobjawowe nosicielstwo (zwłaszcza przy M.canis), u psów zjawisko to występuje sporadycznie.
Rozpoznanie choroby ustala się w oparciu o wywiad, badanie kliniczne (lokalizacja, charakter zmian), badanie lampą Wooda, badanie mikroskopowe włosa, badanie cytologiczne oraz badanie hodowlane. Około 50 % przypadków zwierząt zakażonych Microsporum canis będzie wykazywało fluorescencję w świetle lampy Wooda. Badanie to moze być przydatnym wstępnym testem oraz może ułatwić pobranie materiału do posiewu z odpowiedniego miejsca.
W badaniu mikroskopowym włosów moga być widoczne liczne zarodniki na łodydze włosa dające obraz "pogrubiałego", zanieczyszczonego włosa oraz liczne zarodniki rozsypane w tle. Jednak to badanie hodowlane jest nadal "złotym standardem" i jest używano zarówno do diagnostyki jak i monitoringu leczenia. Hodowla dermatofitów może być wykonana na podłożu Sabouraud i zajmuje ok 2-4 tygodni lub na podłożu DTM (Dermatophyte Test Medium). Podłoże DTM jest dedykowane lecznicom weterynaryjnym, dzięki temu umożliwia hodowlę na "miejscu" i szybsze postawienie rozpoznania. Hodowla na podłożu DTM trwa od kilku dni do 2 tygodni. Wraz ze wzrostem dermatofitów i pojawianiem się pierwszych kolonii dochodzi do zmiany koloru podłoża z żółtego na czerwony. Ważna jest codzienna ocena wzrostu aby ustalić kiedy doszło do zmiany zabarwienia podłoża. Kolonie dermatofitów są białe, puszyste . Po kilku dniach wzrostu grzyby wytwarzają makrokonidia, które następnie należy ocenić pod mikroskopem w celu rozpoznania gatunku grzyba.
Leczenie chorych zwierząt powinno uwzględniać leczenie ogólne, leczenie miejscowe jak też odkażanie środowiska. To ostanie ma ogromne znaczenie zwłaszcza w kontekście długiej przeżywalności zarodników oraz dużego potencjału zoonotycznego. Microsporum canis jest niebezpieczny zwłaszcza dla dzieci oraz osób z immunosupresją. Około 50 % osób narażonych na kontakt z chorymi kotami zachoruje na dermatofiozę. Około 15 % przypadków dermatofitozy u ludzi rozwija się po kontakcie ze zwierzętami.
<< wstecz
