Borelioza, znana również jako choroba z Lyme lub krętkowica kleszczowa, to schorzenie, które choć u zwierząt ma zazwyczaj łagodny przebieg, w przypadku ludzi może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.
Borelioza jest jedną z najczęstszych chorób zoonotycznych, czyli takich, które przenoszą się ze zwierząt na ludzi. W samym tylko roku 2017 zarejestrowano prawie 22 tysiące przypadków tej choroby u ludzi, jednak prawdopodobnie znacznie więcej pozostaje niezarejestrowanych.
Za wywołanie boreliozy odpowiedzialne są krętki z grupy Borrelia burgdorferi sensu lato.
Bakterie są przenoszone wyłącznie przez penetrację kleszczy – ich żywicieli. Borelioza występuje u wielu zwierząt, w tym koni, psów, bydła i innych. Istnieje również możliwość przeniesienia boreliozy od ptaków i innych gatunków ssaków, choć jest to zjawisko rzadkie.
Kleszcz Ixodes ricinus jest odpowiedzialny za szerzenie boreliozy w Europie. Z uwagi na ocieplenie klimatu sezon kleszczowy w Polsce trwa przez cały rok, a więc są one aktywne również zimą. Im dłużej żeruje na zwierzęciu, tym większe prawdopodobieństwo zakażenia. Istnieje przekonanie, że zakażenie boreliozą jest możliwe szczególnie wtedy, gdy kleszcz przyczepi się do ciała żywiciela na dłużej niż 24 godziny.
U psów borelioza ma zazwyczaj przebieg bezobjawowy, jedynie 5% zakażonych psów wykazuje objawy kliniczne.
Należą do nich:
- gorączka,
- ostre zapalenie stawów cechujące się obrzękiem, zaczerwienieniem, podwyższoną temperaturą, kulawizną oraz bolesnością stawów
- powiększenie węzłów chłonnych
- zmniejszony apetyt
- w późniejszym czasie dołącza się choroba nerek nazywana nefropatią białkogubną, która może prowadzić do nadciśnienia, choroby zatorowo-zakrzepowej i śmiertelnej niewydolności nerek.
Objawy zapalenia stawów mogą ustępować samoistnie po 1-3 tygodniach lub też nawracać.
Koty są zdecydowanie bardziej odporne na rozwinięcie się objawów klinicznych w wyniku zakażenia bakteriami Borrelia. W krwi kotów wykrywano przeciwciała przeciwko B. burgdorferi, natomiast choroba zwykle się nie rozwijała.
Przebieg boreliozy u ludzi może być różnorodny. Część zakażonych osób może nie wykazywać żadnych objawów poza rumieniem w miejscu ukąszenia kleszcza, z czasem zmieniającym lokalizację i z tego powodu nazywanym rumieniem wędrującym, który jest charakterystycznym objawem boreliozy. Jednak u innych może pojawić się gorączka, zapalenie stawów, mięśnia sercowego, opon mózgowo-rdzeniowych lub nerwów.
Koty są zdecydowanie bardziej odporne na rozwinięcie się objawów klinicznych w wyniku zakażenia bakteriami Borrelia. W krwi kotów wykrywano przeciwciała przeciwko B. burgdorferi, natomiast choroba zwykle się nie rozwijała.
Przebieg boreliozy u ludzi może być różnorodny. Część zakażonych osób może nie wykazywać żadnych objawów poza rumieniem w miejscu ukąszenia kleszcza, z czasem zmieniającym lokalizację i z tego powodu nazywanym rumieniem wędrującym, który jest charakterystycznym objawem boreliozy. Jednak u innych może pojawić się gorączka, zapalenie stawów, mięśnia sercowego, opon mózgowo-rdzeniowych lub nerwów.
Ze względu na dużą ilość zakażeń bezobjawowych trudno jest dokładnie zdiagnozować boreliozę u zwierząt.
- dane z wywiadu przeprowadzonego z opiekunem zwierzęcia – w tym informacje o tym czy zwierzę przebywało w ostatnim czasie w lesie lub też na działce, czy został znaleziony w ostatnim czasie kleszcz na skórze zwierzęcia itp.
- wspomniane wyżej objawy kliniczne
- reakcja na zastosowane leczenie
- wykonanie szybkiego testu płytkowego dostępnego w klinice weterynaryjnej, który wykrywa przeciwciała przeciw antygenowi produkowanemu przez bakterie po zakażeniu organizmu zwierzęcia
- badanie PCR pozwalające wykryć DNA patogenu jest metodą mało czułą i swoistą, dodatnie wyniki uzyskiwane są jeszcze po ustąpieniu zakażenia
- test ELISA oraz test immunofluorescencji pośredniej – umożliwia oznaczenie poziomu przeciwciał przeciwko krętkom Borrelia. Niestety nie ma możliwości odróżnienia przeciwciał infekcyjnych od poszczepiennych oraz przeciwciał przeciwko innym krętkom (np. Leptospira).
Terapia boreliozy u zwierząt polega na długotrwałym podawaniu antybiotyków oraz leków o działaniu objawowym. W przypadku wystąpienia powikłań leczenie staje się dużym wyzwaniem dla lekarza weterynarii.
Najlepszym sposobem na uniknięcie boreliozy jest profilaktyka. Należy pamiętać o regularnym stosowaniu preparatów przeciwko kleszczom przez cały rok, a także kontrolować czy zwierzę nie złapało kleszcza podczas spaceru. Jeśli tak się stanie to należy jak najszybciej bezpiecznie go usunąć. Istnieją także szczepienia przeciwko boreliozie, które są dostępne dla psów. Jednak ich skuteczność i celowość u zwierząt pozostają tematem dyskusji, ponieważ ze względu na dużą liczbę szczepów Borrelia burgdorferi zdolnych do wywołania choroby chronią przed zakażeniem jedynie niektórymi z nich.
Borelioza to choroba, którą warto znać i unikać. Leczenie jest często długotrwałe i wymagające. Skuteczna profilaktyka, jak stosowanie preparatów przeciwko kleszczom oraz szybkie ich usuwanie, jest kluczowe w ochronie przed tą chorobą.
<< wstecz
Mariusz Krysa